Minderheden

Istanbul wordt vaak omschreven als een kosmopolitische stad, een stad waar iedereen gewoon mens is en religie, etniciteit, taal of nationaliteit niet van belang zijn. De werkelijkheid is helaas anders. Je moet maar eens een synagoge proberen zoeken. Voor de oprichting van de republiek was de populatie van Istanbul een bonte verzameling van Turken, Ameniërs, Joden en Grieken, tegenwoordig blijft van die laatste drie groepen weinig over. Dat is een gevolg van het Turkse nationalisme waar kwistig gebruik van werd gemaakt bij het besturen van het land. In 1955 bijvoorbeeld werden Grieken met geweld uit Istanbul verdreven na foute berichten over een aanslag tegen Atatürks geboortehuis in Thessaloniki in Griekenland. Gelukkig zijn er veel mensen in Turkije die de fout inzien, al blijft nationalisme ook vandaag nog sterk aanwezig. Over de Turkse premier Erdoğan valt veel te zeggen, en dat wordt ook gedaan, van vermeende corruptie, despotisme, tot beschuldigingen dat hij van Turkije een islamitische staat wil maken. Maar wat hij zaterdag zei kon ik erg appreciëren. In een toespraak omschreef hij de verdrijving van minderheden in de recente geschiedenis van Turkije als een “fascistische daad”. De leider van de kemalistsiche CHP, een van de oppositiepartijen, beschuldigde de premier ervan “een collaborateur” te zijn, en “onze [de Turkse] geschiedenis te besmetten”. Hij verweet de premier niets gezegd te hebben over Turken die uit Griekenland waren verdreven. Bahçeli, leider van de extreem-rechtse MHP maakte het nog bonter. Volgens hem was het statement “een zwarte pagina” in Erdoğans politieke carrière en hij eiste verontschuldigingen van de premier.

Daarmee is een schrijnend probleem aangehaald wat de Turkse geschiedenis betreft: zelf-kritiek. Al te veel mensen blijven volhouden dat de Turkse (en daarvoor Ottomaanse) geschiedenis er een was van overwinningen, hoogtepunten, en hoogtepunten die boven die andere hoogtepunten uitstaken. Zonder foutjes, helemaal perfect. Het parcours van de geschiedenis is nochtans helemaal niet zo foutloos gereden. Wie dat toegeeft is niet perfect, maar stopt tenminste met zelf-bedrog. En dat is weer een stapje dichter bij de perfectie.

De Grieken konden Erdoğans toespraak alleszins smaken.