Gebed

Of we naar het gebed wouden gaan, vroeg Ali al grappend. We zaten in de tuin van een nargile bar in Tophane en niet veel eerder waren de bars in de buurt in collectief gejuich uitgebarsten. Beşiktaş had de binnenlandse voetbalcompetitie gewonnen. Al de hele avond liepen mensen in zwart-witte t-shirts en met vlaggen van Beşiktaş door de straten. Na de winst werd vuurwerk afgestoken, mensen kwamen op straat en zongen het clublied en auto's reden luid claxonnerend naar het stadion van de ploeg. Turkije is een voetbalgek land. Niet van hun stuk te brengen door al dat voetbalkabaal riepen de minaretten op tot gebed. Het was twintig na tien, het laatste van de vijf dagelijkse gebedsmomenten. Was het mogelijk om het gebed bij te wonen, vroegen we. In de Blauwe Moskee is dat niet mogelijk. Die kan je enkel bezoeken tussen de gebeden in. Maar wat niet mogelijk is in het door toeristen overspoelde Sultanahmet is dat wel in Tophane. Toen de oproep afgelopen was gingen we met drie naar de moskee. We deden onze schoenen uit en ik wikkelde een doek om mijn benen om mijn knieën te bedekken. Binnen in de moskee gingen we achteraan in een hoekje zitten, om van daar te kunnen aanschouwen hoe het gebed in zijn werk ging. Veel mensen waren er niet in de moskee. Het zaterdagavondgebed is niet het meest populaire van de week. Alle gelovigen in de moskee waren mannen. Velen van hen droegen mutsjes die door streng gelovigen worden gedragen. De mannen waren verspreid over de moskee aan het bidden toen we binnenkwamen. Even later kwam de imam langs achteren naar binnen. De gelovigen volgden hem naar voor. Ze gingen vooraan in twee of drie rijen achter elkaar staan. Ze hielden hun handen in de lucht, knielden dan neer, en gingen dan weer rechtstaan. De imam zong het gebed, in het Arabisch. Ali vertelde dat hij wist wat er werd gezongen, hoewel hij verder geen Arabisch kende. Het rechtstaan en knielen werd vier keer herhaald en omdat het toch elke keer hetzelfde was gingen we na de eerste keer weg. We deden onze schoenen terug aan en gingen terug naar de nargile bar. De Beşiktaş supporters waren nog steeds de overwinning van hun ploeg aan het vieren, en ze zouden dat nog de hele nacht doen.

Minderheden

Istanbul wordt vaak omschreven als een kosmopolitische stad, een stad waar iedereen gewoon mens is en religie, etniciteit, taal of nationaliteit niet van belang zijn. De werkelijkheid is helaas anders. Je moet maar eens een synagoge proberen zoeken. Voor de oprichting van de republiek was de populatie van Istanbul een bonte verzameling van Turken, Ameniërs, Joden en Grieken, tegenwoordig blijft van die laatste drie groepen weinig over. Dat is een gevolg van het Turkse nationalisme waar kwistig gebruik van werd gemaakt bij het besturen van het land. In 1955 bijvoorbeeld werden Grieken met geweld uit Istanbul verdreven na foute berichten over een aanslag tegen Atatürks geboortehuis in Thessaloniki in Griekenland. Gelukkig zijn er veel mensen in Turkije die de fout inzien, al blijft nationalisme ook vandaag nog sterk aanwezig. Over de Turkse premier Erdoğan valt veel te zeggen, en dat wordt ook gedaan, van vermeende corruptie, despotisme, tot beschuldigingen dat hij van Turkije een islamitische staat wil maken. Maar wat hij zaterdag zei kon ik erg appreciëren. In een toespraak omschreef hij de verdrijving van minderheden in de recente geschiedenis van Turkije als een “fascistische daad”. De leider van de kemalistsiche CHP, een van de oppositiepartijen, beschuldigde de premier ervan “een collaborateur” te zijn, en “onze [de Turkse] geschiedenis te besmetten”. Hij verweet de premier niets gezegd te hebben over Turken die uit Griekenland waren verdreven. Bahçeli, leider van de extreem-rechtse MHP maakte het nog bonter. Volgens hem was het statement “een zwarte pagina” in Erdoğans politieke carrière en hij eiste verontschuldigingen van de premier.

Daarmee is een schrijnend probleem aangehaald wat de Turkse geschiedenis betreft: zelf-kritiek. Al te veel mensen blijven volhouden dat de Turkse (en daarvoor Ottomaanse) geschiedenis er een was van overwinningen, hoogtepunten, en hoogtepunten die boven die andere hoogtepunten uitstaken. Zonder foutjes, helemaal perfect. Het parcours van de geschiedenis is nochtans helemaal niet zo foutloos gereden. Wie dat toegeeft is niet perfect, maar stopt tenminste met zelf-bedrog. En dat is weer een stapje dichter bij de perfectie.

De Grieken konden Erdoğans toespraak alleszins smaken.

Miniaturk

Mijn ouders zijn terug naar België sinds deze ochtend. Zaterdag hebben we Miniaturk bezocht, de Turkse versie van Mini Europa, en zijn we in Santralistanbul geweest, een van de campussen van de unief, naar de eerste Ottomaanse elektriciteitscentrale. Met de taxi gingen we naar Kariye Müzesi, een goed bewaarde Byzantijnse kerk, die net zoals de Aya Sofia een moskee was, om uiteindelijk een museum te worden. We waren vlakbij de oude stadsmuur en vonden een plaats waar we naar boven konden. Ooit ging Istanbul niet verder dan deze muur, maar nu loopt de stad tot achter de horizon als je vanop de muur kijkt. We maakten een wandeling naar Fatih, een van de meer religieuze wijken van de stad. In de grote Fatih moskee was een plechtigheid aan de gang. Later gingen we naar boven in de Galatatoren, vanwaar we een prachtig uitzicht hadden op de Gouden Hoorn en het oudste deel van de stad. We aten in mijn favoriete pide-restaurant en dronken thee in een gezellige tuin.

Zondagochtend brachten we een bezoek aan Dolmabahçe, een paleis dat door de sultan werd gebouwd terwijl het Ottomaanse Rijk steeds verder afbrokkelde, om te bewijzen dat het rijk nog niet uit was. Later de woonplaats van Atatürk. Mijn ouders maakten nog een wandeling in de tuin, terwijl ik naar de inhaalles ging. 's Avonds aten we in İstiklal en staken we de Bosporus over naar de Aziatische zijde om thee te drinken en Baklava te eten. We liepen door een straat met terrasjes die vol zaten met mensen die de voetbalmatch Beşiktaş-Galatasaray volgden op tv. Een van de teams scoorde een doelpunt en de héle straat barstte uit in luid gejuich. Na de thee en de baklava namen we de boot terug en bracht ik mijn ouders naar de tramhalte naar hun hotel.

Vandaag heb ik nog een paper afgewerkt en ben ik verder beginnen werken aan mijn thesis. Ik heb geen examens meer. Voor een vak moet ik nog een paperopdracht krijgen, en verder ga ik hier de komende maand aan mijn thesis te werken. Normaal gezien kom ik 26 juni terug.

De (bijna) laatste les

Vandaag had ik mijn laatste les van het semester. Mijn voorlaatste eigenlijk, want zondag heb ik nog een make-up-class. Het was een boeiende les om mee af te sluiten. Voor het vak hebben we elke week een gastcollege en deze keer ging het over relaties tussen de Europese Unie en Turkije. Er was een hevig debat over de spanningen tussen de religieuze en seculiere partijen in Turkije.

Mijn ouders zijn hier sinds gisteren op bezoek. Heel leuk! Gisteren zijn we naar de Blauwe Moskee geweest, en hebben we iets gedronken in een Franse bar in İstiklal Caddesi. Deze ochtend zijn we naar een ondergronds waterreservoir geweest, de Aya Sofia en de Egyptische Bazaar. Ik moest naar de les daarna, en mijn ouders ginen ondertussen iets eten en daarna naar het Topkapı paleis en de Grote Bazaar. Deze avond hebben we gegeten onder de Galata-brug en hebben we thee gedronken in İstiklal Caddesi. Morgen neem ik ze mee naar Miniatürk, de Turkse versie van mini-Europa.

Aya İrini

Gisterenavond ben ik naar een klassiek concert geweest in de Aya İrini, de eerste kerk van Constantinopel, vlakbij het Topkapı paleis. Na de val van Constantinopel werd de kerk gebruikt als wapenopslagplaats en later als militair museum. Vandaag is het een concerthal en museum, dat evenwel niet zomaar toegankelijk is. Het concert was een uitgelezen kans om een bezoekje te brengen. Zowel Turkse als Europese composities werden gebracht door het koor. Ik kon het best wel smaken.

Yves Leterme was gisteren in de universiteit. Ik heb het moeten missen, omdat ik schriftelijk examen van Turks had. Vandaag komt hij weer spreken, dit keer niet over de economische crisis maar over federalisme, maar ik ga het weer moeten missen omdat ik mijn ouders ga ophalen op de luchthaven.

Jeugd en Sport Dag

Geen les vandaag. Het is Jeugd en Sport Dag (Gençlik ve Spor Bayramı). De negentigste verjaardag van de landing van Atatürk in Samsun (aan de Zwarte Zee), van waaruit hij de onafhankelijkheidsoorlog startte, wordt gevierd. De stad hangt vol met reusachtige Turkse vlaggen.

Ik ben aan mijn papers aan het werken vandaag. Vrijdag eindigen de lessen en ik wil graag al mijn papers af hebben tegen dan. Mijn ouders komen dit weekend op bezoek, en daarna kan ik dan aan mijn thesis schrijven.

Gisteren had ik mondeling examen van Turks. We moesten een presentatie geven van een kwartier over een zelfgekozen onderwerp. Ik heb het over de Sjim gehad. Ik had een powerpoint gemaakt met veel foto's, zodat ik over die foto's kon vertellen, want het was toch een moeilijke opdracht. Het is goed gelukt.

Düm tek tek

Deze avond heb ik met andere Erasmussen naar Eurosong gekeken in İstiklal. Ik had gehoopt dat Turkije zou winnen, omdat de act van Hadise wel een van de betere was, en ook omdat ik wel graag het volksfeest wou meemaken dat op een Turkse overwinning zou volgen. Ondertussen is het weer zo goed dat je 's nachts niet meer dan een t-shirt hoeft te dragen. Op Taksim zou zeker een feest uitgebarsten zijn. Maar het mocht niet zijn. Noorwegen won, met een liedje dat er ook wel mag zijn.

Boğaziçi

De Bosporus is meer dan gewoon water. Het is een van de charmes van Istanbul. Meer zelfs, het is de essentie van de stad. Zonder de Bosporus had de stad nooit het strategische belang gekend dat het doorheen de geschiedenis had en was het nooit een stad op twee continenten geweest.

Gisteren gaf Tuğba mij een rondleiding in haar universiteit, Boğaziçi Üniversitesi (Bosporus Universiteit). Boğaziçi is een staatsuniversiteit die op een heuvel vlakbij de tweede brug over de Bosporus ligt, in het Europese deel van de stad. Als je in Boğaziçi wil studeren moet je hoog scoren op het ÖSS examen, een examen dat elke Turkse scholier die verder wil studeren na het middelbaar moet maken. Om in mijn universiteit, Bilgi, te studeren is een lagere score op het examen voldoende. Boğaziçi heeft een mooie campus. Oude gebouwen in een groene omgeving, met een prachtig uitzicht op de Bosporus. En hoewel het een staatsuniversiteit is, zag ik toch verschillende meisjes met een hoofddoek in de gebouwen. Het hoofddoekenverbod wordt toch niet zo streng toegepast blijkbaar.

's Avonds zijn we naar een barbecue gegaan met andere Erasmussen. Op de bovenste verdieping van een gebouw, van waar we weer een uitzicht hadden over de mooie Bosporus.

Barbecue

Vanavond had ik afgesproken met de Erasmussen met wie ik naar het noord-oosten was gegaan tijdens de Spring Break. Een van hen deelt een appartement in Şişli, een appartement met een balkon. Ideaal om te barbecueën. We kochten een kleine barbecue in het nabije shopping center en na enkele pogingen kregen we het vuur toch aan. We hadden allerlei soorten groenten en kaas voor op de barbecue, en voor de vleeseters ook wat vlees. Het was gezellig. We bekeken ook de foto's van onze reis.

Princes Islands

Zeven uur, opstaan. Ik kan mij niet herinneren dat ik afgelopen maanden al om zeven uur ben opgestaan. De meeste studenten in de dormitory gaan niet voor twee uur slapen, en sommigen blijven tot na de middag in hun bed liggen. Ik heb mijn slaapritme hier wat aangepast, en ga normaal tussen één en twee slapen, om tussen half negen en negen op te staan. Maar vandaag was het zeven uur. Ik had met Mehmet, Kadir, Sara, Geertje en Johanna afgesproken om naar de Princes Islands te gaan. Het is een eilandengroepje in de Zee van Marmara, op ongeveer anderhalf uur met de boot van Istanbul. Er rijden geen auto's op de eilanden, enkel paarden en fietsen, een hele verademing, als je de verkeersdrukte van Istanbul gewoon bent.

We stapten van de boot af op het tweede eilandje, en huurden daar fietsen om het eiland mee te verkennen. De wegen waren soms nogal steil, dat was dan wel weer helemaal Istanbul. Aan de andere kant van het eiland zetten we onze fietsen even aan de kant om naar het strand te gaan. Het was behoorlijk warm: tijd voor verfrissing op een terras.

In de namiddag namen we de boot naar het grootste eiland, Büyükada. We maakten een wandeling en picknickten in een park onder de koele schaduw van de bomen. We gingen verder en zochten een plaats om van de grote weg naar de zee te raken. We vonden een klein wandelpad dat naar een kiezelstrand leidde. Lang konden we er niet blijven, want we moesten onze boot halen, terug naar Istanbul.

Foto's

Een gewone dag vandaag. Ik heb aan mijn papers verder gewerkt, en 's namiddags een ijsje gegeten in het park. Hier nog wat foto's van de afgelopen dagen:

Hıdrellez

Meer nog dan met bladeren hangen de bomen vol met briefjes. De vroege zomer wordt gevierd en in Turkije wordt geen gelegenheid onbenut gelaten om wensen te maken. Hıdrellez was het vandaag. Al sinds lang vervlogen tijden schrijven mensen hun wensen op briefjes, die ze in de bomen hangen, om ze de volgende dag terug uit de boom halen en in de zee gooien. Er wordt genoten van lente-gerechten en mensen maken kampvuren om over te springen. In Ahırkapı, vlakbij Sultanahmet was er een muziekfestival om Hıdrellez te vieren. Het eerste festival van het jaar was superleuk. Ik ging er samen met Deniz en vrienden van haar naartoe. Turkse volksmuziek werd gespeeld, en er werd gedanst, op een prachtige locatie, een grasveld, met aan de ene kant zicht op de mooi verlichte Blauwe Moskee, en aan de andere kant het oneindige niets van de nachtelijke zee. Het had echt iets vroegzomers, de geur van vertrappeld glas, bier en de mensenmassa genietend van de muziek. Op het einde van de avond gaf Deniz mij een potlood en papier. Tijd voor onze eigen wensen. We hingen ze in een boom, die al volgeladen waren met wensen. Ik zag zelfs een wens die uitgetypt was. Op mijn terugweg naar de dorms zag ik op de kaai in Karaköy een groot kampvuur, waar mensen om de beurt oversprongen. Een mooi Hıdrellez!

Ankara

Gisteren was ik voor een dag in Ankara. Met twee andere Erasmussen en drie Turkse studenten vertrokken we vrijdag om half twaalf 's nachts met de trein. Om half acht 's ochtends kwamen we aan in Ankara. Na het ontbijt brachten we een bezoek aan het mausoleum van Atatürk. Het is een impressionant gebouw. Om 11 uur, toen we in de rij stonden te wachten voor het museum van Atatürk, lieten trompetten zich horen en stond iedereen op het reusachtige plein voor het graf stil. Het museum is gewijd aan de onafhankelijkheidsoorlog van 1921. Het was allemaal een beetje te heroïsch en geromantiseerd naar mijn zin. Vervolgens gingen we naar het archeologische museum, dat niet zo bijzonder was. Een collectie hele oude potten, pannen en steentjes. We wandelden wat rond in de stad, zagen het oude en nieuwe parlementsgebouw, en bezochten dan nog een toren van waaruit we een goed zicht hadden op de hele stad. Ankara is geen bijzondere stad. Er is meer groen dan in Istanbul, maar erg gezellig is het er niet. 's Avonds namen we de trein terug, en deze ochtend kwamen we weer aan in Istanbul.

1 mei

Ook in Turkije was het vandaag vakantie, dat had het parlement woensdag beslist. Voor het eerst sinds 1980 was 1 mei weer een verlofdag. De lessen waar sowieso al geschorst, vanwege de rellen die verwacht werden. Tot 1977 waren elk jaar grote vakbondsmanifestaties op Taksim plein. Dat jaar kwamen er meer dan dertig mensen om bij de paniek die ontstond toen onbekenden vanuit de omliggende gebouwen het vuur openden op de menigte. Sindsdien is het verboden om op het plein te betogen, maar elk jaar zijn er vakbondsmilitanten die het toch proberen. De politie treedt bijzonder repressief op. Dit jaar was er een akkoord tussen de stad en de vakbonden dat een beperkte groep op het plein mocht gaan betogen en de gebeurtenissen van '77 herdenken. Toch waren er ook dit jaar relletjes tussen de politie en kleinere groepjes die zich bij de grotere groep wouden aansluiten.

Ik ben in de dorms gebleven, en heb wat aan mijn papers gewerkt. Zo dadelijk neem ik de nachttrein naar Ankara. Ik ga er met twee Turkse studenten en twee andere Erasmussen naartoe. Voor een dagje maar, morgenavond nemen we alweer de trein terug. Er is weinig te zien in de stad heb ik gehoord, daarom dat we het bij een dagje houden. Hopelijk kan ik wat slapen op de trein, want ik ben nogal moe.